Kussen uit Brugge
Zoengedichten? Dan denkt u wellicht aan de verzen van de Romeinse liefdesdichter Catullus uit de eerste eeuw v.C. Veel minder bekend is dat ruim anderhalf millennium later de Europese pozie helemaal in de ban was van zoengedichten en een tijdlang overspoeld werd door Basia, Baisers, Baci, Kisses en Kuskens. Meer nog: het waren vaak dichters uit de Lage Landen die het voortouw namen bij deze dichterlijke hype, en de zinderende Zoenen van de Bruggeling Janus Lernutius verdienen het ook nu nog te worden gelezen.
Janus Lernutius (1545-1619), door zijn tijdgenoten de prins der dichters genoemd, was een vurig bewonderaar van Catullus en van Janus Secundus, zijn vermaarde voorloper in het genre in onze gewesten. Zijn dertig Basia vertonen een grote diversiteit in klank en toon, van ernstig en erudiet tot speels en ironisch.
Natte, droge, korte, lange, warme of koude zoenen. Zoenen die smaken als honing, kaneel, nectar of ambrozijn. Knabbelzoenen of zoenen die de ziel uit je lichaam zuigen. Lernutius’Zoenen behoren tot de belangrijkste gedichten uit de Neolatijnse zoentraditie en werden gelauwerd door Justus Lipsius.
Na meer dan vierhonderd jaar nu in een sprankelende eerste vertaling: gedichten om de lippen bij af te likken.
Knipsel
Basium II
Mijn lieve schat, wil jij aan mij een teder zoentje geven?
Zon zoentje doet niets af van je fatsoen.
Of schat, laat mj aan jou een teder zoentje geven,
veel minder kunnen minnaars toch niet doen?
Of, als je dat niet wil, laat mij een zoentje stelen,
verzet je, schat, maar laat je lekker doen.
Over de auteur
Tom Ingelbrecht (Brugge, 1979) is classicus en docent Grieks en Latijn. Hij won diverse vertaalwedstrijden en publiceerde reeds vertalingen in enkele vaktijdschriften. Hij voorzag de Basia van Lernutius van uitgebreide noten en een verhelderend nawoord.
jancorbeels – :
Tom Ingelbrecht heeft een erg mooie Lernutius gemaakt met wisselende ritmes in het Nederlands, soms gedichten met strofische bouw, een zoeken naar klankspel, naar werkzame diminutieven, naar een gevarieerde taal van de liefde, soms een rijm om een en ander te compenseren. Nergens voelt de vertaling gemaakt aan, de gedichten hebben iets naturels, Lernutius is springlevend.
Patrick Lateur
Nele Lambrichts – :
(…) Wat restte er Lernutius nog te doen? Tja, variëren, imiteren en verrassen. Anders en moderner uitgedrukt: een subtiel intertekstueel spel met zijn voorgangers aangaan.
Daar slaagt de Brugse dichter wonderwel in, zoals voldoende blijkt wanneer je zijn gedichten legt naast die van Secundus (een fraaie vertaalde bloemlezing van de hand van Kris Buyse verscheen trouwens al in 2001 in het klassieke fonds van Uitgeverij P). (…) blijft voldoende aantrekkelijk om ook los van zijn grote literaire model naar waarde te worden geschat. Daar draagt de knappe vertaling van Tom Ingelbrecht zeker toe bij. Trefzeker weet hij het rijke klankenspel van Lernutius in zijn Nederlandse verzen te imiteren. De vertaling is voorzien van een nuttig nawoord en summiere noten die de vele mythologische verwijzingen toelichten.
(…) in de vertaling van Tom Ingelbrecht vormen de Basia van Janus Lernutius een gedroomde gelegenheid om met de betere, niet-religieuze Neolatijnse poëzie kennis te maken.
Toon Van Houdt, Streven
Nele Lambrichts – :
Smaakvol gedrukt boekje (…)
De fraaie vertaling met verklarende noten en heldere beschouwing over Lernutius en de Neolatijnse zoenpoëzie maken dit boek compleet.
E.A. Hemelrijk, NBD Biblion
Nele Lambrichts – :
In een fraaie uitgave liggen 29 kusgedichten van de Brugse Neolatijnse dichter Jan Lernout (Janus Lernutius, 1545-1619) op onze tafel, en dit in de frisse en tintelende vertaling door Lernouts stadsgenoot, Tom Ingelbrecht. Latijn en Nederlands staan parallel afgedrukt, en achtering vormt een hoofdstukje met noten een handige wegwijs bij de vele figuren en plaatsen uit de klassieke wereld die door Lernout worden uitgestrooid. In een nawoord loodst Ingelbrecht ons binnen in het wondere genre van de zoengedichten. (…)
Ludo Vandamme, Biekorf
Nele Lambrichts – :
Stadsgenoot Tom Ingelbrecht komt vierhonderd jaar later met een vertaling van Lernutius. Hij houdt zich daarbij niet te strak aan het origineel. Hij verlaat bijvoorbeeld het oorspronkelijke metrum (gebaseerd op dactylen), en kiest voor een variant die in het Nederlands beter werkt (de jambe). Het laat de verzen mer ademen, wat de leesbaarheid enkel ten goede komt. (…)
Deze mooie uitgave, hulde ook aan Uitgeverij P, heeft Lernutius’ poëzie alvast van de vergetelheid gered.
Dieter Wildemauwe, De Auteur
Nele Lambrichts – :
Enkele decennia na de dood van Janus Lernutius raakten zijn Basia in de vergetelheid, maar ze zijn nu weer onder het stof gehaald en voor het allereerst – en heel geslaagd – in het Nederlands vertaald. (…) Uitgeverij P staat bekend om de grote zorg die aan elke publicatie wordt besteed en doet haar naam ook met deze Kussen uit Brugge alle eer aan.
Joeri Facq, Prora
Nele Lambrichts – :
Nu zijn de Basia uitgegeven met een heldere vertaling en korte toelichting door Tom Ingelbrecht. Het is een voortreffelijke uitgave die bovendien prachtig is vormgegeven door Uitgeverij P. Sommige gedichten zijn juweeltjes, die prima te lezen zouden zijn in de klas naast Catullus. (…)
Van harte aanbevolen!
Jan Bloemendal, Hermeneus
Nele Lambrichts – :
Lernutius’ lyrische poëzie is een aaneenrijging van gepassioneerd verlangen, van bekentenissen, klachten, verzuchtingen en ontboezemingen. (…)
Tom Ingelbrecht (1979) heeft met zijn indrukwekkende vertaling van een dertigtal Neolatijnse zoengedichten van de hierboven genoemde Janus Lernutius, een in vergetelheid geraakt subgenre van humanistische minnelyriek opnieuw luister bijgezet. Tegelijkertijd demonstreert hij met zijn vakkundige en creatieve omzettingen de schoonheid en bondigheid van de Latijnse taal die hij onderdompelt in een poésie légère van liefde, hartstocht en zielenzucht. Ingelbrecht is enerzijds protagonist van het Latijn en anderzijds Vlaams minnedichter die in zijn smidse uit het robuust-lenige Latijn lieflijke minnelyriek smeedt. (…)
De bundel Kussen uit Brugge van Tom Ingelbrecht, zijn eerste grote publicatie, is een staaltje van hogeschool-vertaalkunst. Niet alleen zijn kennis van het Latijnse lexicon, de grammatica en vormleer, maar ook zijn creatieve omzettingen in aantrekkelijk en fraai Nederlands maken deze bundel heel leesbaar en genietenswaardig. Wij zullen meer van deze dichter-vertaler gaan horen en lezen.
Joop de Vries, Meander