Souvenirs III
Een bekentenis van de moeder aan haar kinderen, bezorgdheid om de vermiste kater, scherpe beschrijvingen van de poëzie van Elisabeth Bishop en het leven van de Poolse schrijfster Stanislawa Przybyszewska, geliefden, tentoonstellingen, drie bomen die onophoudelijk fluisteren en het schilderij dat daaruit voortvloeit. Het genadevol omspitten van het zelf, tot de flonkerende stukjes glas boven komen drijven. Lucienne Stassaert deelt opnieuw haar sprankelende Souvenirs, dicht op de huid van de kunstenares pur sang.
In de woorden van Josep Pla: “Ik vraag me af of dit dagboek oprecht is, dat wil zeggen, of het een absoluut intiem document is. De eerste vraag die zich opdringt is deze: is het überhaupt mogelijk om het intieme uit te drukken?” Op het brandpunt van de poëzie komen de draden samen tussen de muziek, het tekenen en schilderen en het schrijven. Het web tekent een leven uit dat overstroomt van rijkdom.
Deze Souvenirs eindigt met een heruitgave van De jonkvrouw met de spade. Deze experimentele teksten dateren van 1964 en verschenen toen in een privé-uitgave van de schrijfster.
Knipsel
Het onherstelbare is volgens Roberto Callasso – in zijn boek De droom van Baudelaire – een doorslaggevend element zowel in Baudelaires levensvisie als in zijn poëtica. En juist dat kenmerk heb ik meteen herkend als nog heel jong meisje. Ik stelde me toen voor dat ik alles had begrepen van Les fleurs du mal.
Nu beleef ik voor de zoveelste keer een onherstelbaar verlies. Men zou kunnen zeggen dat ik vooral in het uitdrukken en verbeelden daarvan gespecialiseerd ben. Omdat ik vermoed dat ik alweer die specifieke thematiek zou ontwikkelen, laat ik drie doeken in hun omhulsel van plastic. Nogmaals het verlies sublimeren? Dat deed ik verleden week al bij voorbaat in een schilderij waarin geelgroene verfstreken een alarmbel laten luiden.
Over de auteur
Lucienne Stassaert (Antwerpen, 1936) is kunstenares, schrijfster, dichteres en vertaalster. Eerder gaf Uitgeverij P van haar o.a. Als later dan nog bestaat, Keerpunt, Drempeltijd en Nabloei uit. Ze maakte geprezen vertalingen van Dickinson, Plath en Hadewijch. Haar picturaal oeuvre werd in 2012 beschreven door Roger de Neef in Meervoud van blauw. In 2016 bracht ze Zangvlucht uit (Uitgeverij P).
Nele Lambrichts – :
Ademloze rouw, gevecht met de stilte, de dans met het verleden, de flagrante melancholie: dit zijn allemaal kenmerken die ook perfect van toepassing zijn op de Souvenirs-trilogie. Maar er is meer. De trilogie toont meer dan elk ander geschrift van Lucienne Stassaert haar veelzijdigheid.
(…) Het is deze veelzijdigheid die de trilogie een heel eigen karakter geeft. In de drie delen duiken inderdaad overal beschouwingen op over poëzie, muziek en schilderkunst. Maar daarnaast is er de rijkdom aan existentiële thema’s, waarin de pijn en het lijden niet uit de weg worden gegaan.
(…)Alles wat zij in Souvenirs schrijft is geschreven vanuit het nu-moment. On the spur of the moment. Wat zij schrijft is niet bedacht, het gebeurt. Ook de herinnering is hier een gebeurtenis. Daarom is Souvenirs ook een literaire gebeurtenis van de eerste orde, waarin de taal het monument belichaamt waarin verleden en toekomst, eenzaamheid en liefde, droom en werkelijkheid op een natuurlijk wijze samenvallen.
(…) De trilogie eindigt met De Jonkvrouw met de spade, een tekst waarmee zij ooit debuteerde in 1964, een tekst die haar vader ooit wél las en die zij bij zijn begrafenis neerlegde aan de voet van zijn graf. Hiermee is de cirkel rond. Maar wat overeind blijft is de humane kracht, het existentieel appél van Souvenirs, waarin – en dit is misschien de meest verregaande eigenschap – de neurose en het lijden niet als hinderpaal maar als noodzaak verschijnen voor een tastbare vorm van bevrijding, tegen de tijd bestand, mystiek van aard ook.
Antoon Van den Braembussche, De schaal van Digther
Nele Lambrichts – :
Met het derde deel van haar ‘Souvenirs’ biedt Lucienne Stassaert de lezer een verdere diepe inkijk in wat haar blijvend na aan het hart ligt. (…)
Vanuit haar fundamentele eenzaamheid – het grondmotief van deze souvenirs – schrijft Lucienne Stassaert over haar angsten, haar vlucht in de kunst.
Jooris van Hulle, Kunsttijdschrift Vlaanderen