Spektakel in het Colosseum
In het jaar 80 werd in Rome het Colosseum geopend. Bij die gelegenheid organiseerde Keizer Titus groots opgezette spelen om het gebouw in te wijden. De uit Spanje afkomstige dichter C. Valerius Martialis (ca. 40 – 104) zag zijn kans schoon: hij wijdde zijn eerste bundel epigrammen aan de openingsspelen en wist zo in de gunst van de keizer te komen.
Met merkbaar plezier voert hij de lezer mee langs adembenemende dierengevechten, fascinerende executies en een keur aan stoere gladiatoren. Alles dient ter meerdere glorie van de keizer, maar zeker ook van de dichter zelf. De spelen zijn allang voorbij, het Colosseum is vervallen, de keizer is dood, maar Martialis’ gedichten trotseren de eeuwigheid.
Naast de prachtige poëtische vertaling van deze boeiende verzameling van 31 epigrammen door Vincent Hunink is de originele Latijnse tekst afgedrukt. Een fascinerende dialoog.
Knipsel
Priscus wist het gevecht te rekken. Verus ook,
en beider kracht bleef aan elkaar gewaagd.
Al vaak klonk luid: ‘Genoeg nu, beiden mogen gaan!’
maar Caesar liet zijn eigen wet van kracht
(die wet was: strijden tot er één zich overgeeft).
Wel bood hij premies en bokalen aan.
Tenslotte nam de onbesliste strijd een eind:
gelijk ging het op, gelijk ging men nu neer…
Daarop liet Caesar beide vechters prijzen brengen;
zó werd grote moed speciaal beloond.
Het is nog onder geen bewind gebeurd, mijn keizer:
een tweegevecht dat beide strijders winnen!
(27)
Cum traheret Priscus, traheret certamina Verus,
esset et aequalis Mars utriusque diu,
missio saepe uiris magno clamore petita est.
Sed Caesar legi paruit ipse suae
– lex erat: ad digitum posita concurrere parma.
Quod licuit, lances donaque saepe dedit.
Inuentus tamen est finis discriminis aequi:
pugnauere pares, succubuere pares.
Misit utrique rudes et palmas Caesar utrique,
hoc pretium uirtus ingeniosa tulit.
Contigit hoc nullo nisi te sub principe, Caesar:
cum duo pugnarent, uictor uterque fuit.
Over de auteur
Vincent Hunink (1962) is werkzaam als latinist aan de K.U. Nijmegen. Hij vertaalde werken van onder meer Caesar en Apuleius. Recentelijk verschenen de Regel van Sint-Benedictus en het Leven van Antonius. Bij Uitgeverij P publiceerde hij onlangs Hieronymus' Vita Pauli.
jancorbeels – :
‘Het betreft hier zonder twijfel het meest atypische werk van de satiricus Martialis. (…) Het werd in de eerste plaats een ode aan de keizer. Tegelijk is het ook een lofzang op de gladiatorengevechten en de romeinse spelen. (…) Het gemak waarmee deze gebeurtenissen laconiek beschreven worden maakt het nog meer huiveringwekkend. (…) Een juweeltje.’ (De Tijd)
‘De fraaie vertaling en heldere toelichtingen en nawoord van Vincent Hunink maken de gedichten voor een ieder toegankelijk.’ (Nederlandse Bibliotheek Dienst)
‘Met merkbaar plezier voert Martialis in dit werk de lezer mee langs adembenemende dierengevechten, fascinerende executies en een keur aan stoere gladiatoren. Alles dient ter meerdere eer en glorie van de keizer, maar zeker ook van de dichter zelf. (…) een knappe poëtische vertaling in een heel mooi verzorgde uitgave (stevig kwaliteitspapier, verzorgde druk), die ook alle Latijnse teksten bevat en wordt afgesloten door enkele verklarende noten en een kort nawoord.’ (Prora)